Dọn Đường Cho Chúa

Cựu...

..-ước đã được viết ra để gióng lên một hồi chuông báo trước về Đấng Christ và để mở đường cho Đấng Christ hiện đến. Cưu-ước là truyện tích của  dân Hê-bơ-rơ, phần lớn luận về những biến cố và nhu cầu cấp bách trong các thời kỳ của dân tộc ấy. Nhưng suốt cả lịch sử nầy, luôn luôn có sự trông đợi và thấy trước sự ngự đến của một Đấng oai nghi sẽ trị vì, và làm một công việc lớn lao, lạ lùng trên cả thế giới—xây dựng Hội thánh Đức Chúa Trời.

Sau khi chấm dứt Cựu-ước, lâu lắm trước khi Chúa Jesus đến, Đức Chúa Trời đã thực hiện ba sự việc vĩ đại để dọn đường cho Chúa Jesus ra đời và Hội thánh Ngài được khai sinh:

A. Công Cuộc Hy-Lạp Hóa Thế Giới:

Năm 336 T.C., Alexandre đại đế, mới 20 tuổi, cầm quyền chỉ huy quân đội Hy-lạp, và như một ngôi sao băng, mà tiên tri Daniel mô tả ông là một con beo có bốn cánh thần tốc, như con dê đực đi rảo khắp mặt đất mà chơn không đụng đất, ông lẹ làng tiến về phương đông, xâm lăng các xứ vốn ở dưới quyền các đế quốc A-si-ri, Ba-by-lôn, và Ba-tư. Khoảng năm 331 T.C., cả thế giới mà người ta biết thời đó, quanh vùng Địa Trung Hải, đều nằm gọn dưới chân ông. Khi xâm lăng xứ thánh năm 332 T.C., ông tỏ ra rất vị nễ người Do-thái. Ông dung tha họ và không phá hủy Giê-ru-sa-lem.

Dầu ông chết rất trẻ và rất sớm sau 13 năm trị vì (năm 323 T.C.), nhưng vốn là học trò của triết gia Hy-lạp Aristotle, nên khi còn đem quân đánh chiếm đến đâu, ông cũng đều đem theo các học giả Hy-lạp để ghi chép địa lý, phong tục của mọi nơi ông chinh phục. Alexandre chủ trương duy trì văn hóa cổ truyền của các dân tộc, đồng thời ông cũng làm lan tràn, bành trướng văn hóa Hy-lạp. Đó là chính sách Hy-lạp hóa thế giới (Hellinism). Ông thiết lập  nhiều thành phố theo mẫu thành phố Hy-lạp trên các lãnh thổ mình đã chiếm hữu, đồng thời cũng truyền bá văn hóa và ngôn ngữ Hy-lạp tại các xứ sở đó.

Khi triết lý và văn hóa của Hy-lạp về cách sống, thương

mại, giáo dục, kiến trúc ..v.v.. được truyền bá cho các nước, các rạp hát và vận động trường được xây lên khắp nơi. Nhiều thành phố theo kiểu mẫu Hy-lạp mọc lên—ví dụ thành phố Alexandria (kỷ niệm tên ông) ở Ai-cập, có một trung tâm văn hóa nổi tiếng, có thư viện chứa hơn nửa triệu cuốn sách, nơi đó Euclide tìm ra các định lí hình học phẳng, nơi đó Archimede tìm ra sức đẩy của nước. Các thành phố lớn đã thu hút di dân từ khắp các nơi đổ về, như người Do-thái cư ngụ ở Alexandria vào thời đó đến một triệu người. Dầu Alexandre băng hà sớm, đế quốc bị chia cắt, nhưng các hoàng đế nối ngôi vẫn tiếp tục phong trào Hy-lạp hóa thế giới.

Phong trào Hy-lạp hóa nầy đã góp phần làm cho Cựu-ước Hê-bơ-rơ được dịch ra tiếng Hy-lạp, để người Do-thái tản lạc đọc được. Vì thư viện ở Alexandria thiếu quyển Kinh Thánh Hê-bơ-rơ, nên vào năm 280 T.C, vua Ptolemy II ở Ai-cập ra lệnh cho 72 học giả Do-thái dịch Cựu ước ra tiếng Hy-lạp phổ thông đương thời, đặt tên là Bản Bảy Mươi (Septuagint--LXX). Các tác giả Tân-ước, như sứ đồ Phao-lô dùng bản văn nầy nhiều hơn bản Hê-bơ-rơ cổ.

Nếu muốn tạo ảnh hưởng tối đa trên thế giới, Phúc-âm của Chúa cần một ngôn ngữ phổ thông. Tiếng Anh trở thành ngôn ngữ phổ thông trong thế giới hiện đại và tiếng La-tinh cũng là ngôn ngữ chung trong giới học giả thời trung cổ, thì tiếng Hy-lạp cũng là ngôn ngữ quốc tế thời cổ.

Vào thời đế quốc La-mã vừa xuất hiện, mọi người tri thức của La-mã, Do-thái ..v.v..đều biết hai thứ tiếng là Hy-lạp và tiếng mẹ đẻ của mình.

Vào thời kỳ đó, tiếng Hy-lạp cổ điển được các triết gia sử dụng viết các tác phẩm vĩ đại, nhưng Chúa cho phép một thứ tiếng Hy-lạp của giới bình dân, được gọi là Koné, được vua Alexandre và binh lính, thương gia yêu thích sử dụng, Ngôn ngữ koné nầy được dùng phổ thông trong mọi thành phố đế quốc La-mã, nên các học giả dùng nó viết bản LXX, các sứ đồ dùng để rao giảng và viết các sách Tân ước. Vì trong cả đế quốc La-mã vào thời các sứ đồ, đa số người dân đều nói được tiếng Hy-lạp Koné nầy. Nhưng Phi-e-rơ phải dùng thông dịch viên Giăng Mác khi rao giảng Lời Chúa.

Triết học, văn chương, tôn giáo Hy-lạp thời cực thịnh cũng đều không giải đáp được nhu cầu thuộc linh của con người. Chúng chỉ chuẩn bị cho lòng con người tiếp nhận Chúa Cứu thế và Phúc-âm của Ngài mà thôi.

Tóm lại dân Hy-lạp đã cung cấp môi trường tri thức, khung cảnh trí tuệ giúp ích cho việc truyền bá Phúc-âm trở nên dễ dàng.

B. Đế Quốc La-Mã Cung cấp Môi trường Chính Trị:

Sự đóng góp về mặt chính trị và lịch sử trước khi Đấng Christ đến thế giới chủ yếu do công việc của người La-mã. Dân tộc nầy là dân thờ hình tượng, theo các tôn giáo huyền bí, thờ lạy hoàng đế La-mã—đã được Đức Chúa Trời sử dụng để hoàn thành ý muốn của Ngài, dầu họ không biết gì về Ngài:

1. Người La-mã đã thống nhất nhân loại, đoàn ngũ hóa thế giới (biết được vào thời đó), dưới một luật pháp phổ thông.

Thống nhất về chính trị là công tác đặc thù của La-mã. Việc áp dụng luật La-mã cho công dân mọi miền của đế quốc nầy được thực thi hằng ngày trên dân La-mã và thần dân của đế quốc bởi quan tòa vô tư của toàn án La-mã. Thí dụ, xem cách hành xử của quan tòa Galion ở Corinth, Sứ 18:12-16.

2. Một bước khác giúp thống nhất đế quốc là việc ban quyền công dân cho những người không phải là công dân La-mã.

Thí dụ: Phao-lô được sinh ra ở thành phố tự do là Tarsus xứ Cilicia, là thành phố có công với Caesar Augustus, nên mọi cư dân của thành phố nầy đều hưởng quyền công dân La-mã. Nhờ có quyền đó, làm người tự do, Phao-lô và Si-la dễ dàng du hành rao phúc âm mọi chỗ.

3. Trước khi Augustus trị vì, các sứ giả Phúc-âm sẽ gặp nhiều khó khăn trong các chuyến hành trình chức vụ.

Nhưng sau khi ông qua đời, thế lực đế quốc La-mã càng mở rộng, đem lại sự phát triển hòa bình và an ninh cho các nước quanh Địa trung hải. Tướng Pompey quét sạch bọn hải tặc ở Địa Trung hải, binh lính La-mã giữ yên bình trên mọi nẽo đường của đế quốc, là Bắc Phi, Đông Á và Âu châu.Thế giới hòa bình nên các cơ đốc nhân dễ dàng lui tới rao truyền phúc âm vương quốc.

4. Người La-mã phát triển hệ thống đường bộ cách xuất sắc.

Có câu phương ngôn “đường nào cũng tới La-mã”. Từ quãng trường trung tâm ở thủ đô Rô-ma có các con đường tỏa ra mọi miền của đế quốc. Phao-lô dùng hệ thống đường bộ tuyệt hảo nầy để di chuyển từ trung tâm chiến lược nầy đến trung tâm chiến lược khác. Phao-lô giảng Phúc-âm tại các thành phồ nằm trên các trục lộ nầy.

5. Vì quân số bản quốc hao hụt, nên người La-mã có thói quen tuyển mộ dân các nước, tức là các tỉnh của đế quốc, gia nhập quân đội.

Sau khi vào quân đội, các người dân tỉnh lẻ nầy tiếp cận văn hóa La-Hy, và cũng có nhiều người tin Chúa, rồi họ truyền bá văn hóa La-mã và truyền giảng Phúc-âm tại những nơi họ được phân công trong quân đội. Ở Phi-lip 4:21, Phao-lô có nói các thánh đồ là người nhà của Caesar. Rất có thể việc giới thiệu Cơ-đốc giáo sớm nhất cho Anh quốc là kết quả từ nỗ lực của những quân nhân hoặc thương gia Cơ-đốc.

6. Những cuộc chinh phục của La-mã khiến nhiều người mất niềm tin nơi các thần thánh của họ, bởi các vị thần ấy bất lực giải cứu họ khỏi tay người La-mã.

Tất cả các tôn giáo nầy đều nhấn mạnh đến vị cứu tinh, cần phải hiện đến để cứu họ. Khi họ thấy rằng các sinh tế bằng huyết trong các tôn giáo nầy chẳng ích lợi gì cho họ, nên họ dễ được Đức Thánh Linh hướng dẫn tiếp nhận thực tại thuộc linh trong Hội thánh của Đức Chúa Trời. 

Kết luận: đế quốc La-mã cung cấp môi trường chính trị thuận lợi cho sự truyền bá Phúc-âm Đức Chúa Trời trong thời kỳ Hội thánh còn trong thời kỳ phôi thai.

C. Những Đóng Góp Về Tôn Giáo Của Người Do-Thái:

Dầu sự đóng góp về môi trường trí tuệ và chính trị có lớn lao, nhưng sự đóng góp tôn giáo của dân Do-thái là nổi bật nhất.

Dù là một dân tộc nhỏ bé, dân Do-thái chiếm cứ vùng Palestine, vùng đất làm cầu nối giữa ba châu lục. Vị trí trung tâm của họ cùng với việc họ bị A-si-ri, Ba-by-lôn và La-mã chinh phục và chiếm đóng đã giúp truyền bá nhanh những tư tưởng tôn giáo của họ khắp thế giới quanh Địa trung hải.

Trái với người Hy-lạp, dân Do-thái không tìm cách khám phá Đức Chúa Trời bằng quá trình suy luận của con người. Họ thừa nhận sự thực hữu của Ngài và sẵn sàng dành cho Ngài sự thờ phượng mà họ cảm thấy Ngài xứng đáng nhận được. Họ được đưa vào tiến trình nầy bởi một sự thật là: Đức Chúa Trời đã tìm kiếm họ và bày tỏ chính Ngài cho họ trong lịch sử bằng cách hiện ra nhiều lần cho Áp-ra-ham và những lãnh tụ khác của dân tộc. Giê-ru-sa-lem trở thành biểu tượng cho sự chuẩn bị tích cực về tôn giáo cho sự xuất hiện của Chúa Cứu thế. Quả thật vậy, sự cứu rỗi đã đến “bởi dân Do-thái” (Giăng 4:22). Từ quốc gia bé nhỏ nầy, nằm trên giao lộ của Âu, Á, Phi, một Đấng Cứu thế đã đến. Do-thái giáo cung cấp sự di truyền thuộc linh cho Cơ-đốc giáo, và có lúc đã là nơi nương tựa cho hội thánh sơ khai, yêu ớt.

1. Chủ nghĩa độc thần (Monotheism):

Do-thái giáo tương phản rõ nét với đại đa số ngoại giáo bởi vì họ nhấn mạnh chủ nghĩa độc thần. Sau khi bị lưu đày Ba-by-lôn trở về, họ không bao giờ sa vào tội thờ hình tượng nữa. Môi-se dạy họ trung thành với Đức Chúa Trời duy nhất. Các tiên tri đã mạnh mẽ lên án họ về tội thờ thần tượng nầy. Nên chủ nghĩa độc thần nầy đã được truyền bá bởi vô số nhà hội Do-thái ở rải rác khắp vùng Địa Trung hải suốt ba thế kỷ  trước khi Christ đến.

2. Hy vọng về Đấng Mê-si-a (Christ):

Hy vọng của dân Do-thái đã đem đến cho thế giới thời đó niềm hi vọng về một Đấng Mê-si-a hầu đến,  Đấng đem sự công bình cho thế giới. Niềm hy vọng về Đấng Mê-si-a tương phản rõ ràng với khát vọng của chủ nghĩa dân tộc mà Virgil đã phác họa trong một bài thơ, mô tả một nhà cai trị lý tưởng của La-mã sắp xuất hiện—tức một đứa con trai được sinh ra cho Caesar Augustus.

Hy vọng về Mê-si-a rất phổ biến trong thế giới La-mã. Ngay cả sau khi Christ sống lại, các môn đồ vẫn còn trông đợi vương quốc Đấng Mê-si-a. Còn các bác sĩ đến Giê-ru-sa-lem ít lâu sau khi Đấng Christ sinh ra, vốn là những người hiểu biết đôi điều về niềm hy vọng nầy.

3. Hệ thống đạo đức:

Phần luật đạo đức của luật pháp Do-thái cung cấp cho thế giới La-mã một hệ thống đạo đức luận thuần khiết nhất xưa nay. Tiêu chuẩn cao của 10 điều răn tương phản với hệ thống đạo đức thịnh hành thời đó. Đối với người Do-thái, tội lỗi không phải là sự thất bại ở bên ngoài mang tính máy móc như người Hy-lạp, La-mã suy nghĩ, tội lỗi là sự vi phạm tự thể hiện ra trong tấm lòng không thanh khiết và rồi tỏ ra trong hành động tội lỗi công khai ở bên ngoài.

Dân La-mã được tiếp cận loại đạo đức luận như vậy qua các nhà hội Do-thái.

 4. Kinh thánh Do-thái:

Dân Do-thái dọn đường cho sự xuất hiện của Hội thánh Cơ-đốc bằng cách cung cấp sứ điệp cho Hội thánh còn non nớt nầy. Christ và các sứ đồ mang ơn sâu xa và bày tỏ sự tôn kính đối với Cựu-ước là lời Đức Chúa Trời mà người Do-thái lưu truyền lại. Nhiều người ngoại bang cũng đọc Cựu-ước và trở nên quen thuộc tín lý Do-thái.Sự thật nầy được chứng minh bởi bản ký thuật về số người cải đạo theo Do-thái giáo. Phần lớn những người cải đạo nầy có thể chuyển từ Do-thái giáo sang Hội thánh cũng nhờ đọc Cựu-ước.

5. Nhà hội:

Trong thời gian còn bị lưu đày tại Ba-by-lôn, dân Do-thái lập ra các nhà hội, để họ hội họp nghe đọc Lời Đức Chúa Trời vào ngày sa-bát. Vào thời Nê-hê-mi (433 T.C.) dân Y-sơ-ra-ên đã có thói quen vui hưởng nghe đọc lời Chúa.“Họ đứng tại chỗ và đọc sách luật pháp của Giê-hô-va. Đức Chúa Trời trong một phần tư ngày, và dành một phần tư ngày khác để xưng tội và thờ phượng Giê-hô-va Đức Chúa Trời mình.” (Nê.9:3)

Dân Do-thái xây rất nhiều nhà hội tại mỗi địa phương có người Do-thái cư trú trong cả đế quốc La-mã từ ba trăm năm trước khi Chúa sinh ra. Công-vụ 15:1-13 ghi về hoạt động của nhà hội vì từ các thế hệ xa xưa trong mỗi thành đều có những “người giảng dạy luật pháp Môi-se và đọc luật ấy mỗi ngày sa-bát trong các nhà hội.” Lu-ca nói có nhiều người La-mã và Hy-lạp thượng lưu theo Do-thái giáo, đang hội họp tại nhà hội nghe Phao-lô giảng lời Chúa (Công-vụ 17:4,12). Vì nhà hội là cơ sở cho các sứ đồ đầu tiên giảng về Christ và giới thiệu Hội thánh. Do-thái giáo thực sự là “thầy giáo” (paidagogos) dẫn các dân tộc đến với Chúa (Gal.3:23-25).

Kết luận:

Chúa cho Hội thánh có được một thời điểm và môi trường rất thuận lợi để xuất hiện. Thế giới quanh Địa trung hải có nền văn hóa đặt trung tâm ở Rô-ma, có một ngôn ngữ phổ thông, quốc tế cho người dân  sử dụng.Tình trạng thuận lợi nầy kéo dài suốt ba thế kỷ đầu của lịch sử Hội thánh Cơ-đốc, đến nỗi Phao-lô đã phát biểu về việc thành lập các hội thánh Cơ-đốc “chẳng làm ra trong xó tối đâu” (Công-vụ 26:26).

Vì Đức Chúa Trời đã dùng ba thế kỷ trước đó để chuẩn bị mọi sự hầu dân ngồi trong bóng tối nhìn thấy ánh sáng lớn hiện ra.

Qua sự đóng góp của môi trường Hy-lạp và La-mã, và qua di sản của Do-thái giáo, thế giới đã được chuẩn bị để “kỳ hạn đã được trọn” khi Đức Chúa Trời sai Con Ngài đến, đem sự cứu rỗi cho nhân loại và xây dựng Hội thánh Ngài. Ngợi khen Chúa!

( Nguồn: Rome and early christians; Early history of christian churh...)