Bài 8: BẠN QUYẾT ĐỊNH GÌ?

“10. Khi Giô-áp thấy quân thù đã bày trận đằng trước và đằng sau mình, bèn chọn những kẻ mạnh-dạn trong đạo-quân Y-sơ-ra-ên mà dàn trận đối cùng quân Sy-ri; 11. quân-lính còn lại, người phú cho A-bi-sai, là em mình; chúng bày trận đối với dân Am-môn. 12. Người nói: Nếu quân Sy-ri mạnh hơn anh, em sẽ giúp-đỡ anh; còn nếu quân Am-môn mạnh hơn em, anh sẽ giúp-đỡ em. 13. Khá vững lòng bền chí; hãy vì dân ta vì các thành của Đức Chúa Trời ta, mà làm như cách đại trượng-phu; nguyện Đức Giê-hô-va làm theo ý Ngài lấy làm tốt. 14. Vậy, Giô-áp và quân-lính theo người đều đến gần đối cùng quân Sy-ri đặng giao-chiến; quân Sy-ri chạy trốn khỏi trước mặt người. 15. Khi quân Am-môn thấy quân Sy-ri đã chạy trốn, thì cũng chạy trốn khỏi trước mặt A-bi-sai, em Giô-áp, mà trở vào thành. Giô-áp bèn trở về Giê-ru-sa-lem. 16. Khi quân Sy-ri thấy mình bị thua trước mặt Y-sơ-ra-ên, bèn sai sứ-giả đến biểu dân Sy-ri ở bên kia sông ra, có Sô-phác, quan-tướng của đạo-binh Ha-đa-rê-xe, quản-lãnh chúng nó.”

(ISử-ký 19:10-16)

Giả...

...sử Chúa dùng bạn làm một quan-xét, Kinh Thánh sẽ ghi lại về cuộc đời bạn như thế nào? Điều đó tùy thuộc vào quyết định và cách sống của bạn. Có 2 điều bạn nên quyết định:

(1) Quyết định làm quan-xét cho người khác.

(2) Quyết định tìm người làm quan-xét cho mình.

1. Quyết định trở nên một quan-xét.

Chúa quyết định tuyển chọn bạn và trang bị cho bạn làm quan-xét cho người khác, cho một nhóm... Phần của bạn là quyết định vâng theo ý muốn của Chúa.

Vấn-đề là bạn thấy mình được làm quan-xét hoặc thấy mình bị làm quan-xét .

Tôi được Chúa chọn, được Chúa dùng, tôi vui quá, cám ơn Chúa. Hoặc là, thôi chết tôi rồi, tôi bị Chúa bắt làm quan-xét, thật là rầu quá. Sao kỳ vậy Chúa ơi? Con mất tự-do rồi.

Sự suy nghĩ và thái-độ của bạn đối với vấn-đề làm quan-xét (được hoặc bị) có thể khiến bạn trở thành một quan-xét có ảnh hưởng tốt hoặc trở thành một quan-xét gây ảnh hưởng xấu.

Người thấy mình được Chúa dùng là người biết mình đang hưởng đặc ân, sẽ hết lòng để gánh lấy trách-nhiệm và chu toàn trách-nhiệm Chúa giao.

Người biết mình được Chúa chọn và sử dụng sẽ thấy mình là người có giá-trị trước mặt Chúa và sẽ lo gìn giữ giá-trị của đời sống mình và hoàn thành trách-nhiệm Chúa giao cho.

Cho nên điều bạn có thể quyết định là khẳng định mình là người được Chúa chọn, được Chúa dùng, rồi bạn quyết định sống để làm một quan-xét có ảnh hưởng tốt trên người khác. Tuy nhiên để làm một quan-xét tốt, có ảnh hưởng trên người khác, bạn phải trả giá.

Như vậy bạn cần quyết định trả giá. Bạn có chịu trả giá không?

2. Quyết định trả giá để làm một quan-xét tốt 

Cái giá phải trả để làm một quan-xét tốt là gì? Có phải là con dòng cháu giống không? Có phải được Chúa ban phước không? Có phải được Thần của Đức Giê-hô-va cảm động không? Có phải có sức mạnh tài trí hơn người không?

Đấy là những điều kiện có sẵn trong Sam-sôn, ông không phải trả giá gì cả, vì Chúa đã ban cho ông mọi điều kiện thuận lợi đó rồi.

Nhưng cái giá để làm quan-xét tốt nằm gọn trong hai chữ: kỷ luật. Kỷ luật là cái giá bạn phải trả để trở nên một quan-xét có ảnh hưởng tốt. Cho nên điều bạn cần là:

(1) Quyết định sống kỷ luật.

Nan-đề lớn trong cuộc đời là ai cũng muốn như ai. Con người đi tìm sự giống nhau trong mọi chuyện. Là một người có trách-nhiệm trên người khác bạn phải sống khác người (khác thường).

Sống ngược dòng, như hình ảnh con cá lội ngược dòng, sẽ làm cho bạn có ảnh hưởng tốt trên người khác. Muốn vậy bạn phải nghiêm chỉnh áp dụng kỷ luật đối với bản thân.

Kỷ luật trong tương giao, kỷ luật trong tình cảm, kỷ luật trong quan hệ, trong tiếp xúc. Nói chung là có một đời sống có kỷ luật. Muốn ngược dòng phải có nếp sống kỷ luật.

(a) Kỷ luật trong tương giao với Chúa

Kinh Thánh ghi lại 2 trường hợp Sam-sôn kêu cầu với Chúa:

-Trường hợp 1. 15:18. Khi ông khát nước quá đỗi, ông cầu khẩn Đức Giê-hô-va.

-Trường hợp 2. 16:28. Khi ở trong đền thờ Đa-gôn. “Chúa Giê-hô-va ôi! Xin Ngài hãy nhớ lại tôi. Hỡi Đức Chúa Trời! Xin ban sức lực cho tôi chỉ lần này mà thôi…”

Dù là một người được Chúa chọn, được Chúa ban phước và ở cùng, nhưng mối tương giao của Sam-sôn với Chúa rất lỏng lẻo. Khi cần kíp thì mới lo nhờ cậy Chúa.

Trong cuộc sống của bạn, Chúa cần bạn hay là bạn cần Chúa? Bạn cần nói với Chúa hay Chúa cần nói với bạn. Cả hai đều cần. Nhưng mục đích của việc tương giao với Chúa là gì? Sam-sôn chỉ thấy cần Chúa khi ông cùng đường bí lối.

Trong tương giao với Chúa, Sam-sôn chỉ ‘tương giao’ theo kiểu ‘sau khi’. Sau khi ông đã quyết định, sau khi đã trả thù, sau khi đã đánh nhau một trận tơi bời, sau khi đã bị bắt giam, bị hành hạ và bị dẫn ra làm trò. Tìm sự tương giao với Chúa ‘sau khi mọi sự đã rồi’, ‘sau khi tiền mất tật mang’.

Kỷ luật trong tương giao với Chúa là đến với Chúa trước khi đến với con người; nói với Chúa trước khi nói với con người; giải quyết với Chúa trước khi giải quyết với con người. Kỷ luật trong tương giao với Chúa phải là ưu tiên hàng đầu. Đây là thách thức cho những ai muốn ngược dòng.

Chúng ta thường đặt Chúa trước những chuyện đã rồi. Chúng ta ‘tương giao với Chúa’ theo kiểu: Chúa ơi xin giúp con: đây là người đẹp con lỡ quen, người con lỡ yêu, xương sườn con lỡ ráp, nghề con lỡ làm, tiền con lỡ đưa, hàng con lỡ nhập. Bây giờ xin Chúa giúp, lẽ nào con phải chết và sa vào tay những “kẻ không chịu cắt bì sao?” (15:18). Người sống theo kiểu như vậy không hề có sự tương giao đích thực.

Chính vì không ưu tiên trong tương giao với Chúa, không thật sự ở trong mối tương giao với Chúa mà Sam-sôn trở thành người tự định đoạt đời mình. Tương lai ở trong tay Sam-sôn chứ không phải trong tay Chúa. Khi không có mối tương giao đích thực với Chúa thì không thể dâng tương lai cho Chúa.

Bạn dâng tương lai cho Chúa khi bạn đưa tờ giấy trắng cho Chúa, chờ Ngài ghi ra mọi điều theo ý Ngài, còn bạn chỉ ký tên sẵn ở cuối trang, khác hẳn việc bạn viết đủ thứ trong trang giấy và buộc Chúa ký duyệt ở cuối trang.

Kỷ luật trong tương giao với Chúa cũng sẽ giúp bạn sống giống như Đấng bạn tương giao. Sam-sôn không thể có những phản ứng giống như Chúa. Vì tuy là người của Chúa nhưng ông rất xa cách Chúa vì ông ít khi tương giao với Chúa. Cho nên cách sống của Sam-sôn giống với con người thời đó thay vì giống Chúa. Ông sống theo tiêu chuẩn và giá trị của con người thay vì theo tiêu chuẩn và giá trị của Chúa.

(b) Kỷ luật trong tương giao với nhau

Trong quan hệ với người khác cũng rất cần có kỷ luật. Trong cộng đồng tuyển dân, Sam-sôn không có bạn thân. Có lẽ vai trò của một Na-xi-rê và địa-vị của người làm quan-xét làm cho ông khó có bạn bè. Sam-sôn mạnh hơn mọi người, tóc dài hơn mọi người, là quan xét trên mọi người, cho nên khó có ai dám gần, hoặc ông khó mà gần được ai. Nói ra thì có vẻ có lý, nhưng ở vị trí và vai trò của Sam-sôn mà kết bạn và gần gũi với dân ngoại, với kẻ thù phải là điều khó hơn chứ! Nhưng…

Có một người bạn tốt hay không, một phần là do nơi kỷ luật trong quan hệ với con người. Cuộc đời của Sam-sôn dường như không có một bạn tốt nào, cho nên ông không có người cộng sự. Đáng lẽ, trong vai trò quan-xét, ông phải có những người cùng chí hướng và cùng cộng tác.

Cũng may là không có ai đồng công với Sam-sôn (vì sẽ bị lây nhiễm cách sống của ông) . Tuy nhiên nếu Sam-sôn sống theo ý muốn của Chúa thì chúng ta có quyền hy-vọng không phải chỉ mỗi mình ông làm việc, mà cả một nhóm gồm nhiều người cùng làm việc với nhau và Sam-sôn sẽ huấn luyện họ.

Không có bạn cùng niềm tin thì không có người để tâm sự về đời sống tâm linh, để chia sẻ những ước vọng, những khải tượng Chúa ban cho và không thể nào có những người đồng chí hướng, cùng làm việc với mình.

Chọn cho mình vài người bạn, bằng cách tham gia một nhóm thông-công, hoặc sinh hoạt trong ban thanh niên sẽ giúp chúng ta có những nhóm bạn. Từ đó dần dần sẽ có một vài bạn thân, có thể tâm sự, chia-sẻ nan-đề cho nhau, trở thành quan-xét cho nhau, và qua bạn thân chúng ta có người cùng gắn bó, cùng làm việc với nhau.

Nếu bạn có kỷ luật trong tương giao với người trong cộng đồng Hội thánh, bạn sẽ không bao giờ phải vò võ làm việc một mình. Lẽ ra Sam-sôn không phải một mình chiến đấu, một mình xoay sở để giải quyết những nan-đề trong đời sống của ông.

Suốt cuộc đời của Sam-sôn dường như không có ai tốt đứng chung với ông cả, và Sam-sôn cũng chẳng chịu đứng với ai cả. Có chăng là khi ông còn nhỏ tuổi, và khi ông qua đời thì gia đình có gần ông. Còn Sam-sôn khi trưởng thành thì bắt buộc gia đình phải chìu ý mình trong chuyện lấy vợ.

Tiên tri Ê-li lúc đầu xuất hiện chỉ có một mình, và chỉ có một mình ông chống lại cả một triều đình tội-lỗi và tuyển dân tội-lỗi, nhưng ông có một người cộng sự (người tôi tớ của ông), rồi sau đó sau biến cố trên núi Cạt-mên, ông có cả dân sự đứng chung với ông. Còn Sam-sôn thì ngược lại, ông sống cô độc, một mình tự quyết định, tự giải quyết và cũng đơn độc chiến đấu.

Nhiều người làm việc trong cô đơn.

Hoặc người đó tự cô lập mình, hoặc người đó không chấp nhận được ai cả. Nên nhớ rằng người Cơ-đốc không sống tách biệt khỏi cộng đồng Hội thánh. Cơ-đốc nhân không sống vò võ một mình để mà ‘gặm một khối căm hờn trong cũi sắt’. Đừng là một người Cơ-đốc cô đơn, cũng đừng đơn thương độc mã làm việc Chúa.

Bạn có tương giao với anh chị em cùng niềm tin không?

Tương giao đó có được duy trì và ích lợi thiết thực cho bạn không?

Nhóm nhỏ của bạn có phải là môi trường tương giao tốt không?

(c) Kỷ luật trong quan hệ tình cảm

Vấn đề không đơn thuần là bạn quyết định không lập gia đình với người chưa tin Chúa, mà vấn đề là làm thế nào bạn lập gia đình với người cùng đức tin.

Vì nhiều người khi còn nhỏ tuổi, khi chưa yêu thì nói không muốn lập gia đình khi lớn lên sau này. Nhưng quyết định đó không bao giờ thực hiện được, vì sao? Vì người đó không có biện pháp thích hợp để không yêu ai và không lấy ai.

Làm thế nào để bạn có thể yêu và lập gia đình với người cùng đức tin? Nếu bạn tích cực trong phương diện này thì sẽ không vướng vào chuyện tiêu cực là ‘cùng Sam-sôn đi xuống Thim-na tìm vợ’.

Nếu ở trong cộng đồng Hội thánh mà không có bạn khác phái, thì sẽ không có bạn thân khác phái, và sẽ không có chuyện hẹn hò, không có chuyện bồ bịch yêu thương người cùng đức tin được.

Kỷ luật trong quan hệ tình cảm phải bắt đầu bằng hành động tích cực ‘phải’ chứ không bắt đầu bằng hành động tiêu cực ‘chớ’. Phải đi tìm người khác phái cùng niềm tin, phải kết bạn với người khác phái cùng đức tin, phải làm bạn thân với người khác phái cùng niềm tin, phải bồ bịch với người khác phái cùng niềm tin, và phải tỏ tình với người khác phái cùng niềm tin. Và như vậy thì bạn mới có thể thực hiện được mạng lệnh ‘chớ mang ách chung với kẻ chẳng tin’.

Kỷ luật trong tình cảm có cần ngược dòng không? Con người đôi khi rất giống khỉ. Thấy ông khỉ tán tỉnh và ôm lấy một nàng khỉ, khỉ con cũng tìm một con khác để mà tán tỉnh để mà ôm như vậy. Thật là đồ khỉ!

Thời của Sam-sôn, nhà nào cũng dựng vợ gả chồng với người Phi-li-tin, thanh niên thanh nữ lớn lên là đi tìm bạn người ngoại. Và Sam-sôn cũng xuôi dòng theo họ.

Thấy người ta có bồ (dù là bồ trong Chúa) mình cũng đi tìm bồ (bồ giả). Để lấy le, để tự khẳng định bản thân. Anh có bồ tôi cũng có bồ. Anh có một, tôi có hai…

Thấy người ta ‘xài tình dục miễn phí’, theo kiểu ‘tình cho không biếu không’ mình cũng cho cũng biếu...

Sợ, không dám sống khác người là một lý do, nhưng thích sống giống người lại là một lý do khác.

Một mặt là áp lực của số đông (yếu tố ngoại tại) , một mặt là ham muốn của bản thân (áp lực nội tại) ; sống theo kiểu ai sao tôi vậy cũng sai, nhưng sống theo điều mình muốn, mình cho là phải cũng sai. Sống theo ý Chúa muốn mới đúng.

(d) Kỷ luật trong công việc

Khi nhận trách nhiệm làm quan-xét cho tuyển dân, Sam-sôn phải thực hiện nhiều việc. Nhưng nhìn chung có hai việc chính, ‘việc công và việc tư’.

Người có kỷ luật trong công việc là người giải quyết ổn thoả giữa cái chung và cái riêng trong đời sống. Ưu tiên là việc gì. Đối với Sam-sôn dường như ưu tiên là việc riêng. Kinh Thánh ghi chép về các đợt hoạt động của ông đều bắt đầu bằng việc riêng, còn việc chung là chuyện tiếp theo.

Người có kỷ luật trong công việc không làm việc theo cảm hứng, hoặc theo những tình huống bất ngờ. Dù được Thần của Chúa cảm động, đây là phần của Chúa, nhưng phần của Sam-sôn là phải khôn ngoan trong việc thực hiện. Nhưng chúng ta thấy Sam-sôn làm việc tùy hứng, bốc đồng và thiếu thận trọng. Một người có trách nhiệm trên người khác mà làm việc tùy hứng, đối phó với công việc theo kiểu bốc đồng và giải quyết những vấn đề trong đời sống một cách khinh xuất thì khó lãnh đạo êm thắm ổn thoả, ngược lại mọi việc sẽ rối tung lên. Đó là chưa nói đến chuyện phải luôn luôn lo đối phó với hoàn cảnh.

Từ chuyện đám cưới của Sam-sôn, đến chuyện ra câu đố và giải câu đố, đến chuyện phần thưởng đã tạo ra những tình huống rắc rối buộc ông phải giải quyết. Ông phải đối phó với hoàn cảnh thay vì chủ động trên hoàn cảnh. Dù nỗ lực của Sam-sôn có gặt hái được ít nhiều thành quả nhưng đáng lẽ ông gặt hái được nhiều thành quả to tát hơn, có giá trị hơn, có ảnh hưởng thực tế hơn (giải phóng tuyển dân khỏi ách thống trị của ngoại bang) .

Vì không có kỷ luật trong công việc mà Sam-sôn không biết phải bắt đầu công tác ở đâu, như thế nào rồi kết thúc ở đâu. Chàng bắt đầu bằng chuyện riêng ở ngoài khu vực Chúa cho phép, và kết thúc bằng chuyện báo thù vì bị mất hai con mắt. Dù là quan xét, dù mạnh sức hơn người, dù được Chúa ở cùng, dù có những chiến công, nhưng công việc của ông không có kết quả cho Chúa và cho tuyển dân.

Một đời sống làm việc có kỷ luật, là biểu hiện của người siêng năng và khôn ngoan. Người ta nói những người ‘có tài thì có tật’. Tật biếng nhác, lè phè, không trật tự, tùy hứng… làm cho những thiên tài trở thành thiên tai.

Bạn có kỷ luật trong công việc không? Dù bạn cho rằng bạn không có tài (thật ra Chúa cho mỗi người một tài, ai cũng có tài năng) , nhưng mong rằng bạn không có tật trong công việc. Hãy quyết định làm một người có kỷ luật trong công việc.

3. Quyết định tìm người làm quan xét cho mình.

Sam-sôn làm quan xét cho tuyển dân, nhưng lại không có ai làm quan xét cho ông. Khi còn nhỏ còn có mẹ có cha, nhưng khi lớn lên Sam-sôn không còn xem cha mẹ là người có quyền hành trên ông nữa. Cho nên khi cha mẹ nói, Sam-sôn không chịu nghe theo.

Bạn cần có trách nhiệm trên người khác nhưng cũng hãy để cho người khác có trách nhiệm trên bạn. Đừng từ chối một người hoặc nhiều người làm quan xét cho bạn.

Chúng ta thường tránh né những người truy cứu trách nhiệm nơi chúng ta. Chúng ta không ưa những người xét nét, thẩm tra chúng ta. Chúng ta e ngại là khi ánh sáng chiếu rọi vào thì biết bao chuyện sai trật trong chúng ta sẽ lộ ra.

Một trong những cách tránh né các vị quan xét là đi thờ phượng Chúa ở những ngôi nhà thờ lớn, ngồi ở cuối phòng, đi trễ về sớm, không gia nhập vào bất cứ nhóm nhỏ nào, không tham gia lớp học Kinh Thánh hoặc nhóm học Kinh Thánh. Sinh hoạt theo kiểu ngoài lề (bên lề) , hoặc làm tín đồ quốc tế thì không có ai làm quan xét cho mình và bản thân cũng không có trách nhiệm gì cả.

Khi sống như vậy bạn sẽ tự đặt ra tiêu chuẩn sống cho mình, và hành động theo quan điểm mình ‘lấy làm phải’. Sống theo cách đó thì bạn sẽ gặp nguy khốn, khó sống sót trong đời sống theo Chúa vì khó lòng đơn độc chống chọi với vô số nan đề trong đời sống thuộc linh. Tự làm quan xét cho mình thì dễ hơn nhưng hoá ra khó. Chấp nhận một ai đó làm quan-xét cho bạn khó nhưng trở nên dễ.

Có điều kỳ lạ là trong khi bạn không muốn người khác làm quan xét cho bạn, nhưng bạn lại thích làm quan xét cho người khác. Bạn nhìn bản thân mình qua kính mờ màu hồng nhưng nhìn người bằng kính lúp. Bạn đòi lấy cái dằm trong mắt người khác mà không thấy cây xà nơi mắt mình.

Cho nên thật là tốt khi trong đời sống bạn có quan xét. Đó là người (hoặc vài người) có thể nhắc nhở chúng ta về những sai trật, những nguy hiểm có thể xảy ra trong đời sống. Chúng ta có thể tâm tình, kể lể với họ về công việc, về hoài bão của chúng ta. Họ sẽ góp ý, sẽ cầu thay, cùng làm việc với chúng ta.

Cần khiêm nhường, cần thấy rằng bạn cũng chỉ là con người yếu đuối, cần có người nhìn thấy tình trạng của bạn, kiểm soát bạn và dạy cho bạn cách đối phó với những vấn đề có thể gây rắc rối đến đời sống bạn.

Có ai đang làm quan xét cho đời sống bạn không? Những người đó có thể là ai? Có thể là bạn bè trong nhóm nhỏ, anh chị hướng dẫn, người thân trong gia đình… Khi gặp rắc rối bạn có thể tâm sự với họ. Khi họ thấy đời sống của bạn có những trục trặc họ có thể giúp bạn.

• I Sử-ký ISu1Sb 19:12-13

Giô-áp và A-bi-sai là hai anh em, họ cùng làm tướng của vua Đa-vít. Cả hai cùng được phái đi đánh quân Sy-ri và dân Am-môn. Trước khi xung trận, Giô-áp đã nói với em mình: “Nếu quân Sy-ri mạnh hơn anh, em sẽ giúp đỡ anh; còn nếu quân Am-môn mạnh hơn em, anh sẽ giúp đỡ em. Khá vững lòng bền chí; hãy vì dân ta vì các thành của Đức Chúa Trời ta, mà làm như cách đại trượng phu; nguyện Đức Giê-hô-va làm theo ý Ngài lấy làm tốt.”